काठमाडौं- राष्ट्रिय जनगणना २०७८ को नतिजाअनुसार १० वर्षभन्दा माथिका २ करोड ३९ लाख ५८ हजार ८ सय ६८ जनामध्ये ६५.५ प्रतिशत अर्थात १ करोड ५६ लाख ८९ हजार ७ सय ७७ जना आर्थिक रुपले सक्रिय रहेका छन्। ८२ लाख ११ हजार १२ जना (३४.३ प्रतिशत) आर्थिकरुपले निष्क्रिय देखिन्छन्।

१० वर्षभन्दा माथिका अक्सर आर्थिक रूपले सक्रिय १ करोड १० लाख ३८ हजार १ सय ५ जनामध्ये ९३.०५ प्रतिशत अर्थात १ करोड २ लाख ७० हजार ४ सय ४७ जना अक्सर रोजगार र ७ लाख ६७ हजार ६ सय ५८ जना अर्थात ६.९५ प्रतिशत अक्सर बेरोजगार देखिएका छन्। 

यस्तै जनगणनाअनुसार आर्थिक काम गरेका जनसंख्यामध्ये पेशागत रुपमा सबैभन्दा बढी कृषि, वन र माछापालन कार्यका दक्ष कामदारहरू ५०.१ प्रतिशत रहेका छन्। यसपछि क्रमशः सामान्य वा प्राथमिक पेशाका कामदारहरू २३.० प्रतिशत, सेवा तथा वस्तु बिक्री गर्ने कामदारहरू ५.८ प्रतिशत, शिल्पकला तथा कालिगढ र यस सम्बन्धी व्यापार गर्ने कामदारहरू ५.६ प्रतिशत, व्यवस्थापकहरू ५.१ प्रतिशत रहेका छन्।

दश वर्ष वा सोभन्दा बढी उमेरका कुनै न कुनै रुपले आर्थिक काम गरेका कुल पुरुष संख्या ७८ लाख ७६ हजार ३ सय २२ मध्ये कृषि, वन र माछापालन कार्यका दक्ष कामदारहरू ४३.९ प्रतिशत भने सो समूहका कुल महिला संख्या ७१ लाख ६ हजार ९ सय ८८ मध्ये सबैभन्दा बढी कृषि, वन र माछापालन कार्यका दक्ष कामदारहरू ५६.९ प्रतिशत रहेका छन्।

आर्थिक काम नगर्नुको कारण

दश वर्ष वा सोभन्दा बढी उमेरका कुनै पनि आर्थिक काम नगरेका ८९ लाख ७५ हजार ५ सय ५८ व्यक्तिहरुमध्ये सबैभन्दा धेरै ४६.९ प्रतिशतले विद्यार्थी भएका कारणले काम नगरेको देखिन्छ। 

अन्य कारणहरुमा क्रमशः घरधन्दा २१.९ प्रतिशत, बृद्ध अवस्था ११.० प्रतिशत, पारिवारिक हेरचाह ७.५ प्रतिशत, अन्यमा ७.४ प्रतिशत, अशक्त/बिरामी २.५ प्रतिशत, पेन्सन/आयस्ता २.२ प्रतिशत र सामाजिक कार्य/स्वयंसेवा ०.३ प्रतिशत रहेको छ।

देशभर ६.३ प्रतिशत घर खाली नेपालको जनसंख्या २ करोड ९१ लाख ६४ हजार ५ सय ७८