काठमाडौं- सयुक्त राष्ट्र संघीय विकास कार्य्रकम (युएनडीपी) ले मानव विकास प्रतिवेदन २०२१/२२ सार्वजनिक गरेको छ। मावन विकास प्रतिवेदनअनुसार विश्वव्यापी मानव विकास सूचकांक लगातार दोस्रो वर्ष ओरालो लागेको छ।
प्रतिवेदनअनुसार ग्लोबल मानव विकास सूचक सन् २०२० र २०२१ मा लगातार घटेको हो। ८० प्रतिशत मुलुकको मावन विकास सूचकमा अंक घटेको छ।
कोरोना महामारी तथा यसले सिर्जना गरेका विभिन्न आर्थिक समाजिक समस्याले गर्दा मावन विकास सूचक ओरालो लागेको युएनडीपीले उल्लेख गरेको छ।
नेपालको मानव विकास सूचकको अंक पनि लगातार दोस्रो वर्ष घटेको छ। प्रतिवेदनअनुसार सन् २०२१ मा नेपालको अंक ०.६०२ रहेको छ। मध्यम देशहरूको सूचीमा रहेको नेपालको यो अंक सन् २०२० को तुलनामा ०.००२ अंकले घटेको छ। सन् २०२० मा पनि नेपालको अंक ०.००७ अंकले घटेर ०.६०४ अंक पुगेको थियो।
युएनडीपीले विभिन्न १३ वटा आयामलाई यो सूचकमा समेट्दै आएको छ। लिंग, स्वास्थ्य, मानव सुरक्षा, चलायमानता र सञ्चार, अर्थसमाजिक दीगोपन, व्यापार तथा वित्तीय प्रवाह, रोजगारी, आय, असमानता, मानव विकास, जनसंख्या, शिक्षा र वातावरणीय दीगोपनलाई विभिन्न नम्बर दिएर सूचकमा समावेश गरिन्छ।
सूचकमा पाँचवटा समीकरण समावेश गरिन्छ। मानव विकास, असमानता, लैंगिक विकास सूचक, लैंगिक असमानता र बहुआयामिक गरिबी सूचकलाई प्रतिवेदनमा समावेश गरिन्छ।
सन् २०२१ को प्रतिवेदन अनुसार संसारका १९१ देशमा नेपाल १४३ औँ स्थानमा रहेको छ। सन् २०१९ मा नेपाल १४२ औँ स्थानमा थियो।
गएको ३ दशकमा नेपालले मानव विकास सूचकमा उल्लेखनीय प्रगति गरेको युएनडीपीले उल्लेख गरेको छ। सन् १९९०-२०२१ को बीचमा मावन विकास अंक ५० प्रतिशतले बढेको छ। सन् १९९० मा ०.३९९ रहेको अंक सन् २०२१ मा पुग्दा ०.६०२ मा पुगेको छ। यो बीचमा औसत आयु जन्मका आधारमा १३.६ वर्षले बढेको छ भने खूद राष्ट्रिय प्रतिव्यक्ति आम्दानी यो बीचमा १४६ प्रतिशतले बढेको छ।
