चीन- विश्व आर्थिक मञ्च (डब्लूईएफ)का प्रमुखले मंगलबार उथलपुथलले ‘विश्वव्यापी वृद्धिलाई असर गरिरहेको’ चेतावनी दिँदै विश्वले दशकौँमा देखिएको ‘सबैभन्दा जटिल’ भूराजनीतिक अवस्थाको सामना गरिरहेको बताएका छन्।

‘यो हामीले दशकौँमा देखेको सबैभन्दा जटिल भू-राजनीतिक र भू-आर्थिक पृष्ठभूमि हो’ डब्लूईएफका अध्यक्ष तथा प्रमुख कार्यकारी बोर्ज ब्रेण्डेले उत्तरी चिनियाँ सहर तियान्जिनमा बहुपक्षीय फोरमको बैठकअघि भने, ‘यदि हामीले फेरि विकासलाई पुनर्जीवित गर्न सकेनौँ भने, दुर्भाग्यवश हामीले एक दशकको न्यून वृद्धि देख्न सक्छौँ।’

सिंगापुरका प्रधानमन्त्री लरेन्स वोङलगायत अधिकारीहरूले यस हप्ताको डब्लूईएफ बैठकमा तियान्जिनको बन्दरगाह सहरमा भाग लिनेछन्। यसलाई सामान्यतया ‘समर डाभोस’ भनिन्छ। इरान-इजरायल द्वन्द्वमा संयुक्त राज्य अमेरिकाको संलग्नता र अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले सुरु गरेको भन्सार युद्धले विश्वव्यापी अर्थतन्त्रलाई बिगारेको महिनौँपछि यो बैठक भएको हो।

यसै महिना विश्व बैंकले यस वर्षको विश्वव्यापी वृद्धिदरको अनुमान दुई दशमलव सात प्रतिशतबाट घटाएर दुई दशमलव तीन प्रतिशतमा झारेको थियो। ब्रेण्डेले ट्रम्पको व्यापक भन्सार शुल्कको प्रभावको भविष्यवाणी गर्न अझै धेरै चाँडो रहेको बताए।

‘यी भन्सार शुल्कहरू के गरेर अन्त्य हुन्छन् भन्न धेरै चाँडो छ किनभने वार्ताहरू अझै जारी छन्’ उनले भने, ‘मलाई लाग्छ निर्णायक मण्डल अझै बाहिर छ तर, हामीले देखेको परम्परागत भूमण्डलीकरण अब फरक प्रणालीमा परिवर्तन भएको छ। यो नयाँ अध्याय हो विशेष गरेर व्यापार वृद्धिको इन्जिन भएकाले।’

उनले बढ्दो द्वन्द्वले विश्वव्यापी वृद्धिमा ‘धेरै नकारात्मक प्रभाव’ पार्नसक्ने चेतावनी पनि दिए।

चीनको महत्त्व छ

तियान्जिनमा डब्लूईएफको भेला वर्षौं लामो सम्पत्ति क्षेत्रको संकट सुस्त घरेलु खर्चको सामना गरिरहेको चिनियाँ अर्थतन्त्रका लागि अनिश्चित मोडमा आएको छ। ‘चीन साँच्चै महत्त्वपूर्ण छ’ ब्रेण्डेले भने। उनले यस वर्ष चीनले विश्वव्यापी वृद्धिको लगभग ३० प्रतिशत ओगट्ने अपेक्षा राखेको बताए।

चीनले आफ्नो अर्थतन्त्रलाई डिजिटल व्यापार, सेवाहरूतर्फ केन्द्रित गर्दैछ र अब बढ्दो घरेलु उपभोगका लागि खुला गर्दैछ। जुन महत्त्वपूर्ण कुरा भएकाे ब्रेण्डेकाे भनाइ छ। बेइजिङका अधिकारीहरूले गत वर्षको अन्त्यदेखि मुख्य दर कटौती र घर खरिद प्रतिबन्धहरू रद्द गर्नेलगायतका आक्रामक उपायहरूको शृङ्खलाको अनावरण गरेका छन्।

तर, धेरै अर्थशास्त्रीहरू चिनियाँ अर्थतन्त्रले यस वर्षका लागि सरकारको आधिकारिक वृद्धिको लक्ष्य करिब पाँच प्रतिशत हासिल गर्न सक्ने कुरामा शंसिकत छन्। उत्पादन महाशक्तिबाट ढुवानीलाई धम्की दिने अशान्त व्यापार युद्धका साथ, बेइजिङले भविष्यको वृद्धिको सम्भावित स्रोतहरूको रूपमा कृत्रिम बुद्धिमत्ता (एआई) जस्ता उदीयमान प्रविधिहरूलाई हेरिरहेको छ।

‘विगतमा व्यापार वृद्धिको चालक थियो तर, एआईलगायत नयाँ प्रविधिहरूले व्यापारको महत्त्वपूर्ण भूमिकालाई प्रतिस्थापन गर्न सक्छ भन्ने कुरालाई तपाईं हटाउन सक्नुहुन्न’ उनले भने। उनका अनुसार व्यापार ‘धेरै महत्त्वपूर्ण’ रहने भएता पनि विघटनकारी प्रविधिहरूले ‘सुस्त वृद्धिको एक दशकलाई बेवास्ता गर्न’ आवश्यक उत्पादकता वृद्धि प्रदान गर्नसक्छ।

बेलायतका पूर्वप्रधानमन्त्री टोनी ब्लेयरसहितका वक्ताहरूसँगको वार्ताअघि मंगलबार तियान्जिन विशाल सम्मेलन हलमा सभागीहरू भेला भएका थिए। चिनियाँ प्रधानमन्त्री ली किआङले बुधबार मुख्य भाषण दिने अपेक्षा गरिएको छ। रासस