काठमाडौं- निर्यात गर्ने मालवस्तुभन्दा आयात गर्ने मालवस्तु धेरै हुँदा देशहरुले घाटाको अन्तर्राष्ट्रिय व्यापार गरिरहेका हुन्छन्। संसारका कतिपय देशले नाफाको व्यापार गरिरहेका छन् भने कतिपयले घाटाको व्यापार। नेपाल पनि घाटाको व्यापार गर्ने देशमा पर्छ। 

परिमाणका आधारमा नभइ प्रतिशतका आधारमा हेर्ने हो भने नेपाल घाटाको व्यापार गर्ने देशहरुको सूचीमा राम्रै स्थानमा हुने थियो। तर परिमाणका आधारमा भने अन्तर्राट्रिय व्यापारमा नेपाल संसारको कम व्यापार गर्ने मुलुकमा पर्छ। 

संसारको शक्तिशाली मुलुक अमेरिकामा डोनाल्ड ट्रम्प राष्ट्रपतिमा पुनः निर्वाचित भएर आएसँगै वैदेशिक व्यापारमा विश्वभर नै हलचल भइरहेको छ। ट्रम्पले विभिनन देशहरुबाट हुने आयातमा अतिरिक्त कर लगाएकाले विश्वका धेरै देशको व्यापार सन्तुलन विग्रने निश्चित छ। 

तर २०२३ को तथ्यांकमा भने सबैभन्दा धेरै घाटाको व्यापार गर्ने देशको पहिलो नम्बरमा अमेरिका रहेको छ। अमेरिका संसारको सबैभन्दा ठूलो अर्थतन्त्र समेत हो। २०२३ मा अमेरिकाले निर्यात गरेको कुल मालवस्तुभन्दा ११ खर्ब डलरको मालवस्तु आयात गरेको भिजुअल क्यापिटालिस्टले लेखेको छ। अमेरिकासंगै ठूलो अर्थतन्त्र भएको जापान तथा भारतको पनि व्यापार घाटा उल्लेख रहेको छ। 

आन्तरिक बजारमा माग उच्च रहेको र त्यहाँको उत्पादनले नधानेर धेरै आयात गर्नुपर्दा अमेरिकाको व्यापार घाटा धेरै भएको हो। अमेरिकाले विद्युतीय उपकरण, कच्च तेल, अटोमोबाइललगायत धेरै आयात गर्दै आएको छ। अर्को कारण भनेको अमेरिकी डलर बलियो हुँदा विदेशी उत्पादन सस्तिएको छ। यसले उदीयमान आय हुनेहरुलाई विदेशी समान खरिद गर्न आकर्षित गर्छ। 

यी हुन् १० धेरै व्यापार घाटा भएका देश : 

१ अमेरिका- ११ खर्ब डलर 

२. भारत- २ खर्ब ४५.५ अर्ब डलर

३. बेलायत- २ खर्ब ३३.१ अर्ब डलर 

४. टर्की- ८६.३ अर्ब डलर  

५. फ्रान्स- ८२.३ अर्ब डलर 

६. फिलिपिन्स- ६५.९ अर्ब डलर 

७. जापान- ४७.९ अर्ब डलर र

८. स्पेन- ३७.५ अर्ब डलर 

९. ग्रिस- ३५.७ अर्ब डलर 

१०. रोमानिया- ३१.३ अर्ब डलर 

अमेरिका पनि धेरै व्यापार घाटा भएको देश भारत हो। भारतको व्यापार घाटा धेरै हुनुमा त्यहाँको अर्थतन्त्र उल्लेख्य रुपमा वृद्धि भइरहेको र त्यसमा माग बढाउँदा व्यापार घाटा पनि बढेको हो। 

जीडीपीसँग तुलना गर्ने हो भने भारतको व्यापार घाटा अमेरिकाको भन्दा चार गुणा धेरै रहेको छ। २०२३ यता भारतको व्यापार घाटा अझै बढ्दै गइरहेको छ। यसको मुख्य कारण भारतमा बढ्दै गएको सुनको माग र भुराजनीतिको बाछिटा हुन्। 

विश्वको चौथो ठूलो अर्थतन्त्र रहेको जापानले २०२३ मा अमेरिका र केही युरोपेली देशहरुसँग भने नाफाको व्यापार गरेको थियो। तर साउदी अबर, यूएई र अस्ट्रेलियासँग भने जापानको व्यापार २०२३ मा घाटामा रहेको थियो। कार, विद्युतीय उपकरण, आईसीलगायत निर्यात गर्दै आएको जापानको आयात भने कच्चा तेल धेरै रहेको छ। 

समग्रमा युरोपका ५ मुलुकहरु सबैभन्दा धेरै व्यापार घाटा गर्ने १० सूचीमा रहेका छन्। २०२३ को यो तथ्यांकमा बेलायतको २ खर्ब ३३ अर्ब डलर र फ्रान्सको ८२.३ अर्ब व्यापार घाटा रहेको थियो। 

नेपालको पनि वार्षिक व्यापार घाटा ८ देखि ९ अर्ब अमेरिकी डलर रहेको छ। निर्यात नगन्यमात्रामा हुँदा नेपालले पेट्रोलियम पदार्थ, सवारीसाधन, मोबाइलसहितका विद्युतीय उपकरण हुँदै खाद्यान्नसमेत आयात गरेर उपभोग गर्दै आएको छ।

नेपालको एक छिमेकी भारतको व्यापार घाटामा रहेपनि चीनले भने नाफाको अन्तर्राष्ट्रिय व्यापार गर्दै आएको छ। पछिल्लो दुई दशकयता चीनले वैदेशिक व्यापारमा तरक्की गरेको छ।