भोजपुर- व्यावसायिक कृषिमा भोजपुरको किसान आकर्षित बनेका छन्। कृषिमा कम भविष्य देख्नेका लागि कृषक उदाहरणीयसमेत बन्न थालेका छन्। यहाँका कृषकले कृषि व्यवसाय गरेर लाखौँ आम्दानी गरिरहेका छन्। जिल्लामा उत्पादन भएका कृषि उपजले बाहिरी जिल्लाका बजारमा समेत स्थान पाउन थालेका छन्। सबै स्थानीय तहमा कृषकले व्यवस्थित ढङ्गले कृषि व्यवसाय सञ्चालन गरिरहेका छन्। यहाँ उत्पादन भएका अकबरे खुर्सानी, तरकारी तथा फलफूल धरान, विराटनगर तथा काठमाडौंलगायत सहरमा पुग्न थालेका छन्। 

सडकको सहज पहुँच भएका स्थानका कृषकको फार्मबाट नै सोझै कृषि उत्पादन बाहिरी जिल्लामा जाने अवस्था बनेको छ। यसबाट व्यवसायलाई थप राहत पुगेको कृषक रमिला श्रेष्ठ बताउँछिन्। उनी भन्छिन्, 'कृषि कर्म बाँच्ने आधार बनेको छ। व्यावसायिकरूपमा गरेको तरकारी खेतीले वार्षिक आठ लाखसम्म आम्दानी हुन्छ।'

यहाँको उत्पादन जिल्लासँगै धरान, विराटनगर, काठमाडौंलगायत स्थानमा जाने गरेको छ। सडकको सहज पहुँचका कारण फार्मबाट बेच्न पाएको किसान बताउँछन्। त्यस्तै जिल्लाको टेम्केमैयुङ गाउँपालिकाका कृषक नगेन्द्र राईले पनि सात रोपनी क्षेत्रफलमा अकबरे खुर्सानीको खेती गर्दै आएका छन्। उनले स्थानीय बजारमा प्रतिकेजी १ सय ५० देखि तीन सय रुपैयाँसम्ममा खुर्सानी बेच्न गरेको जानकारी दिए। कृषक राईले भने, 'खर्सुानी तथा तरकारी खेतीबाट राम्रो आम्दानी लिन सकिन्छ। बजारको मागलाई पूरा गर्न नै समस्या छ। तर यस वर्ष मेरो भने ढुसीलगायतका रोगका कारण केही खुर्सानीका बोटमा क्षति भयो। तर पनि राम्रै आम्दानी गरिरहेको छु।'

टेम्केमैयुङ –८ गोगने सल्लेनीका कृषक शम्भु नेपालले २२ रोपनी क्षेत्रफलमा ड्रागन फलको व्यावसायिक खेती गरिरहेका छन्। कृषक नेपालले अहिले २२ रोपनी क्षेत्रफलमा ड्रागनफल र १८ रोपनी क्षेत्रफलमा कागतीको व्यावसायीक खेती गरिरहेका छन्। उनले एक हजार बोट कुरिलो, एभोकाडोलगायतका बिरुवासमेत लगाएका छन्। 

उनले दानाबोटे फलफूल तथा कृषि फार्ममा अहिले एक हजार पाँच सय बढी पिलरमा ड्रागनफल लगाएका छन्। ड्रागन र कागती बिक्रीबाट वार्षिक १२ लाख बढी आम्दानी हुने कृषक नेपालको भनाइ छ। अरुण गाउँपालिका–६ जरायोटारका प्रेमकुमार राईले पनि एभोकाडोको व्यावसायिक खेती गरिरहेका छन्। करिब पाँच वर्ष विदेश बसेर आएका राईले आफ्नै देशमा केही गर्ने उद्देश्यले एभोकाडोको व्यावसायिकखेती सुरु गरेको जानकारी दिए। उनको फार्ममा अहिले एक हजार सय बढी एभोकाडोको बिरुवा छन्। एभोकाडो प्रतिकेजी रु तीन सयदेखि रु पाँच सयसम्ममा बिक्री हुने गरेको उनको भनाइ छ। 

केही वर्षबाट यसले उत्पादन दिन थाल्ने र वार्षिकरूपमा ३० लाखसम्म आम्दानी लिने लक्ष्य राखेको राईको भनाइ छ। कृषक राई भन्छन्, 'विदेशमा धेरै समय बसेँ, त्यहाँ धेरै दुःख गरियो। तर सोचेअनुसारको आम्दानी गर्न सकिएन, अहिले आफ्नै ठाउँमा व्यावसायिक एभोकाडो (घ्यूफल) खेतीमा लागेको छु। मेरो वार्षिक ३० लाख आम्दानी लिने लक्ष्य छ।'

सरकारले कृषकलाई प्रोत्साहन गर्ने विभिन्न खालका कार्यक्रम सञ्चालनमा ल्याएसँगै यसतर्फ कृषकको आर्कषण बढेको देखिन्छ। पछिल्लो समय फार्म नै दर्ता गरेर कृषि तथा पशुपालन व्यवसाय गर्नेको सङ्ख्यामा वृद्धि भएको छ। यसबाट धेरै कृषकले आफ्नो आयस्रोतमा वृद्धि गरेका छन्। यस वर्ष पनि कृषक लक्षित कार्यक्रम सरकारले सञ्चालनका लागि बजेट पठाएको छ। यसबाट अझै धेरै कृषकलाई लाभ पुग्ने देखिन्छ।

कृषि ज्ञान केन्द्र भोजपुरमार्फत नमूना कृषि फार्म, सुन्तला बगैँचा व्यवस्थापन, खाद्यन्न फलफूल, तरकारी खेती विस्तार, पशु सेवाअन्तर्गत च्यापकटर वितरण, बाख्रापालन, भेडापालन, अण्डा उत्पादन, बङ्गुरपालनलगायतका कार्यक्रम सञ्चालन गरिरहेको छ। यहाँका धेरै कृषकले व्यावसायिक कृषिबाट राम्रो आम्दानी गर्दै आएको कृषि ज्ञान केन्द्र भोजपुरले जनाएको छ। यहाँका उत्पादन अहिले बाहिरी बजारमा जान थालेको अवस्था छ। विभिन्न स्थानीय तहमा पकेट क्षेत्र तथा ब्लक सञ्चालन भइरहेको छ। 

सरकारले कृषि तथा पशुपालनमा प्रोत्साहनमूलक कार्यक्रम सञ्चालनमा ल्याएसँगै यस क्षेत्रमा युवाको समेत आकर्षण बढेको छ। तर कतिपय कानुनी जटिलता तथा पहुँचका आधारमा अनुदान वितरण हुँदा लक्षित कृषकसम्म पुग्न नसेकाले यसतर्फ सजग हुन सरोकारवला पक्षले सुझाव दिएका छन्। रासस