सर्लाही- जिल्लाको हरिवन नगरपालिका-४ गेलहाका २० वर्षीय जितेन्द्रकुमार महतोले टपरी बेचेर मासिक एक लाख ५० हजार रूपैयाँ आम्दानी गर्दै आएका छन्। दुई महिनाअघि घरमा दुना टपरी बनाउने उद्योग सञ्चालन गरी स्वरोजगार बनेका हुन्।

टायलले छाएको, बाँसको टाटीले बेरेको भुइँतल्ला घरको एउटा कोठामा दुनाटपरी बनाउने उपकरण जडान गरी उद्योग सञ्चालन गरेको महतोले बताए। महतोले दैनिक एक हजार थान टपरी, भोज खान मिल्ने पात र मागअनुसार दुना बनाएर बजार पठाउने गरेको बताए।

'दिनको एक हजार थान टपरी बजारमा पठाउने गरेको छु। अहिले महिनामा एक लाख ५० हजार रूपैयाँसम्म आम्दानी भइरहेको छ', उनले भने। दश किलोमिटर टाढा चुरे क्षेत्रबाट दैनिक पात ल्याउने गरेको भन्दै पात टिप्न तीन परिवारका ६ जनालाई अस्थायी रुपमा रोजगारी पनि दिएको उनले जानकारी दिए।

पात टिप्ने परिवारले प्रतिकिलोको ४० रूपैयाँ लिने गरेका छन्। 'गाँसेको पातको प्रतिथान दुई रूपैयाँ दिन्छु। टपरी बनाएर बेच्दा सबै खर्च कटाएर एक रूपैयाँदेखि दुई रूपैयाँसम्म नाफा हुन्छ', महतोले भने। तयारी टपरी प्रतिथान पाँच रूपैयाँ, भोज खाने पात प्रतिथान तीन र दुना प्रतिथान तीन रूपैयाँमा बिक्री हुने उनले जानकारी दिए।

महतोसँगै गाउँका अन्य क्याम्पस पढ्ने चारजना युवाले पनि अध्ययनसँगै फुर्सदको समयमा उक्त कामलाई निरन्तरता दिँदै आएका छन्। उनले भने, 'उहाँहरु क्याम्पसबाट आएपछि फुर्सदमा काम गरेर पढाइ खर्च आफैलै जोहो गर्नुहुन्छ।'

दैनिक दुई/तीन घण्टा काम गरेर ५ सय रूपैयाँसम्म आम्दानी हुने गरेको स्थानीय मनिषाकुमारी शर्माले बताइन्। उनले भनिन्, 'फुर्सदमा आएर काम गर्छु। यसबाट आएको पैसाले आफूलाई कलेज पढ्न चाहिने खर्च, स्टेसनरी, खाजा, भाडा पुगेको छ।' 

उद्योगमा तयार भएका दुनाटपरी जिल्लाको हरिवन, बरहथवा, लालबन्दी, वयलवास, नयाँरोडलगायत बजारसम्म पुर्‍याउने गरेको उनले उल्लेख गरिन्। ग्राहकको मागअनुसार पात तथा तयारी दुनाटपरी दैनिक एकपटक बजारसम्म पुर्‍याउने गरेको शर्माले बताइन्। आर्थिकरुपमा विपन्न परिवारका महतो सानैदेखि मेहनती रहेका छरछिमेकी बताउँछन्।

खेतबारी कम भएकाले आम्दानीको विकल्पका रुपमा दुनाटपरी बनाउन थालेको बताउँदै महतोले थोरै लगानीबाट पनि बढी मुनाफा लिन सकिने धारणा राखे। 'पाँचजना दिदीहरुको विवाह गर्दा लागेको ऋण तिर्न बाँकी छ, बुबाआमा काम गर्न सक्नुहुँदैन। सुरुमा ज्याला मजदुरी, घर बनाउने ठाउँमा इँटा बोक्ने, प्लास्टर गर्नेलगायत काम गरेँ। हातमा सङ्क्रमण भएपछि ती काम छोडेर यसलाई निरन्तरता दिन थालेको हुँ', उनले भने।

हरिवन-४ का वडाध्यक्ष केशवराज थापाले नगरपालिकाले युवालाई उद्यममा प्रोत्साहन गर्न तालिम आयोजना गर्न लागेको जानकारी दिएपछि आफूसहित पाँचजना मिलेर दुनाटपरी बनाउने तालिममा सहभागी भएका बताउँदै महतोले तालिम सात दिनसम्म सञ्चालन भएको जानकारी दिए। तालिमपश्चात् वडा कार्यालयले दुई लाख ४० हजार रूपैयाँ अनुदान दिएपछि दुनाटपरी बनाउने उपकरण (मेसिन) खरिद गरी उद्योग दर्ता गरिएको उनको भनाइ छ।

बजारमा प्रतिस्पर्धा बढिरहेको भन्दै महतोले प्लास्टिक र कागजका सामग्रीसँग आफूहरुले पातका सामग्रीले प्रतिस्पर्धा गर्नुपरेको उल्लेख गरे। यस्ता साना घरेलु उद्योगलाई स्थानीय सरकार र विभिन्न संघसंस्थाले सहयोग गर्नुपर्नेमा उनले जोड दिए।

'विभिन्न कार्यक्रम गर्दा उहाँहरुले प्रयोग गर्ने प्लास्टिकका प्लेट, कचौरालगायत सामग्रीको साटो प्राकृतिक पातबाट बनेका दुना टपरी प्रयोग गरिदिन अनुरोध गर्दछौँ', महतोले भने, 'यसबाट वातावरण सफा हुने, युवा स्वरोजगार बन्ने तथा स्थानीय उत्पादनको प्रवर्द्धनसमेत हुने भएकाले सहयोगका लागि सबैलाई आग्रह गर्दछौँ।'

परिवारसँग छुट्टिएर वैदेशिक रोजगारीमा जानुपर्ने बाध्यता अन्त्य गर्दै स्वदेशमा काम गर्ने वातावरण स्थानीय तहले बनाउनुपर्ने महतोको भनाइ छ। आगामी दिनमा आधुनिक र ठूला उपकरण ल्याएर व्यवस्थित उद्योग सञ्चालन गर्ने योजना रहेको उनले सुनाए। यस्ता साना उद्योगमा बैंक तथा वित्तीय संस्थाले ऋण लगानी नगर्दा समस्या हुने गरेको उनको भनाइ छ। रासस